LÀM SAO VỀ ĐƯỢC MÙA ĐÔNG

                   

　　　　Nếu cứ vin vào trình tự thời gian, vẻ bề ngoài của gương mặt con người, trời đất, mà phán rằng : Mùa xuân dậy thì, hạ về thiếu nữ, vào thu thiếu phụ, đông đến gái già, thì quả là hời hợt. Mùa nào trên hành tinh này cũng có vẻ đẹp riêng. Vẻ đẹp của mùa đông là vẻ đẹp kín đáo, thâm trầm, chín chắn đến độ kết tinh thành gừng cay muối mặn ... 

　　　　Đông đến, ngước lên, ta bắt gặp những cành cây trụi lá vẽ trên nền xám của bầu trời bao nhiêu nét cọ tâm linh, mật mã của sự sinh tồn, ở đó đang ẩn náu những bất ngờ của sự sống và cái chết. Đông đến, nhìn xuống, ta chạm vào mặt hồ lặng lẽ, dòng sông chảy chậm, cánh chim lạc loài, mà bỏ bớt những cuồng vọng, hướng đến miền sống nhẹ. Đông đến, buộc ta tìm đến hơi ấm của lửa hồng, áo quần, chăn nệm, để trốn cái lạnh của thời tiết, tìm đến hơi ấm của vòng tay gia đình, bè bạn, lứa đôi, để trốn cái lạnh của cô đơn…!

Cách phân chia 4 mùa theo lịch của con người chỉ là tương đối và luôn sai số vì chu kỳ thời tiết luôn thay đổi, có năm lập thu vẫn nóng, xuân phân vẫn lạnh. Nhưng nếu tính cả 2 cực bán cầu, bình quân thời tiết theo chu kỳ 60 năm, thì mùa đông vẫn là mùa dài nhất trên trái đất. Hành tinh của chúng ta rất cần mùa đông dài như thế để sự sống tồn tại. Nỗi lo lớn nhất của loài người hiện nay là trái đất nóng lên, mùa đông ngắn lại, thế cân bằng sinh thái bị phá vỡ… Loài người bị dồn dần vào ngõ cụt. Bởi vậy, chẳng những con tim, mà lý trí cũng mách bảo ta rằng, mùa đông đáng yêu biết chừng nào! 

              Hoa cỏ mùa đông.

　　　　Mùa đông là mùa thời gian ban ngày ngắn nhất, thời gian ban đêm dài nhất. Có một số sinh vật ngủ suốt mùa đông như loài gấu, dơi, ếch, rùa, cá mập, rắn, sóc…Giấc ngủ đông của chúng là trạng thái giảm bớt hoạt động trao đổi chất, thân nhiệt, nhịp thở để tiết kiệm năng lượng. Nguồn năng lượng nhỏ để duy trì sự sống, chủ yếu lấy từ nguồn lipid dự trữ trong cơ thể từ trước đó. Trong số loài ngủ đông, có một loài cực kỳ quí hiếm, đó là Đông trùng hạ thảo. Đây là vị thuốc đông y cổ xưa, có công dụng tráng dương bổ thận, phục hồi sinh lực đàn ông. Phân tích trong phòng thí nghiệm cho thấy, đông trùng hạ thảo có tới 17 loại axit amin rất cần thiết cho sức khỏe con người. Giá 1 kg đông trùng hạ thảo thiên nhiên hiện nay khoảng 400 triệu đồng. Đông trùng hạ thảo chỉ có ở vùng Đông Á, trên độ cao 5000 m, nhiều nhất ở Tây Tạng, Tứ Xuyên, Cam Túc. Đông trùng hạ thảo là loài lưỡng hệ, mùa đông là côn trùng, mùa hè là thảo mộc. Mùa đông, ấu trùng bướm Thiatarodec ngủ vùi trong hang hốc, bị nấm Cordyceps Sinensic ký sinh hút cạn dinh dưỡng trong cơ thể. Hè đến nấm Cordyceps Sinensic nảy mầm thành Đông trùng hạ thảo. Giấc ngủ đông đã hóa kiếp thân xác bướm Thiatarodec thành giá trị không tưởng. Chỉ có thiên nhiên và mùa đông mới có công lực linh diệu như thế!

      Mùa đông ngà ngọc

　　　　

                  Loài người cũng đã từng dành cho mùa đông những tình cảm đặc biệt. Đó là mùa giáng sinh đức chúa Jesu cứu rỗi nhân loại, Táo Quân cưỡi cá chép lên trời tấu sớ với thiên đình để Ngọc Hoàng hạ chỉ, bảo vệ những giá trị sống ở trần gian. Hơn thế nữa, con người còn bày ra cuộc chơi lớn cùng băng tuyết, đó là Thế vận hội mùa đông, 4 năm 1 lần. Một trong những công trình kiến trúc vĩ đại nhất thế giới mà loài người dành tặng cho mùa giá lạnh là Cung Điện Mùa Đông, được xây dựng tại cố đô nước Nga, thành phố của những đêm trắng Peterburg. Cung điện Mùa Đông có khuôn viên rộng 90.000 m2, gồm 700 phòng, xây bằng đá hoa cương của Italya và Phần Lan. Công trình này là kết quả lao động cật lực của 2300 người, ròng rã suốt 9 năm, từ năm 1754 đến năm 1762. Đồ án cung điện Mùa Đông là tác phẩm kiến trúc kinh điển theo phong cách nghệ thuật Baroque, nảy sinh từ ý tưởng và tài năng tuyệt vời của kiến trúc sư B.F Rastrelli, người Italya, theo đơn đặt hàng của nữ hoàng Elyzaveta. Nhưng tiếc thay bà không được chứng kiến hình hài trọn vẹn của nó, nữ hoàng mất trước một năm, ngày cung điện được khánh thành. Ý đồ công năng ban đầu của cung điện này là dành cho gia đình các Nga hoàng ở. Triều đại đầu tiên ngự trị trong cung điện Mùa Đông là cặp đôi Nga hoàng Pyotr lll và hoàng hậu Ekaterina. Đến năm 1922, cung điện Mùa Đông chuyển đổi công năng thành bảo tàng nghệ thuật hàng đầu thế giới. Hiện bảo tàng nghệ thuật cung điện Mùa Đông trưng bày 3 triệu hiện vật, tác phẩm của những tài năng nổi tiếng thế giới, trong đó có 15.000 tác phẩm hội họa, 632.000 bức tượng, phù điêu và hàng triệu các hiện vật quí hiếm khác… Nếu dạo khắp các phòng trưng bày là đã đi hết quãng đường dài 22 km. Nếu tìm hiểu xuất xứ tất cả những hiện vật, tác phẩm trưng bày tại đây phải mất 16 năm. Sơ qua vài nét như thế, để chứng tỏ những cung điện mà loài người xây dựng biệt danh cho mỗi mùa, đều phải ngả mũ trước cung điện Mùa Đông vô cùng nguy nga tráng lệ. Đó thực sự là trái tim mùa đông kiêu sa, ngà ngọc, nồng ấm, đắm say, dù ngoài kia dòng Nheva lạnh ngắt và thành quách, cỏ cây Peterburg phủ đầy tuyết trắng!

      Tình ca và ... “phượt”

　　　　Cách đây 10 năm, năm 2002, giới trẻ châu Á phát sốt với bộ phim Bản tình ca mùa đông của Hàn Quốc. Khán giả không chỉ bị quyến rũ bởi những khuôn hình lãng đãng chất thơ, xao xuyến những cung bậc tình yêu về cổ tích lứa đôi đầu thế kỷ 21, mà còn được thưởng thức giai điệu chơi vơi, ca từ say đắm của bản nhạc minh họa cho bộ phim truyền hình này. Kim Sang-Hyuk và Jung Yu-Jin là đôi bạn học từ nhỏ, sinh ra và lớn lên cùng thành phố Chuncheon. Từ lâu, Sang-Hyuk đã có cảm tình với Yu-Jin, nhưng vẫn chưa được cô đáp lại. Đang lúc con tim của Yu-Jin chưa lên tiếng, thì Kang Joong-Sang, một chàng trai từ Seoul xuất hiện. Yu-Jin linh cảm người đang sở hữu nửa kia của mình chính là Joong-Sang chứ không phải là Sang-Hyuk. Một lần, Ju-Jin lạc trong rừng, được Joong-Sang giải cứu, và Bản tình ca mùa đông trên hòn đảo xinh đẹp Naimiseom đã ngân lên. Chính cuộc giải cứu cơ duyên ấy, đã đóng đinh đôi trái tim xuân thì này vào con thuyền định mệnh không nơi buông neo, không ngày cập bến. Trên đường ra sân bay theo mẹ sang Mỹ, Kang Joong-Sang đã chết vì tai nạn giao thông. Phải mất 10 mùa đông tuyết trắng của đảo Naimiseom mới băng giá được trái tim Yu-Jin. Trong lễ đính hôn với Kim Sang-Hyuk, tình cờ cô lại bắt gặp thần sắc của Joong-Sang trên gương mặt một người đàn ông khác là Lee Min-Hyunh. Từ đó, hạnh phúc lứa đôi của Yu-Jin cứ chấp chới, phân vân như lời bài ca trong phim: “Em như cánh chim vút bay về phương nào…Chỉ có mùa đông vây quanh ta, hát với ta rằng, bản tình ca nghe sao xót xa…”. Ai bảo đất trời mùa đông không sóng sánh!

Phượt về mùa nào cũng thích. Nhưng phượt về mùa đông sẽ được tận hưởng những vẻ đẹp heo hút, hoang sơ, xa vắng của đồng nội, núi non, sông hồ, bản làng nước Việt. Mùa đông phương Bắc, ven bờ bãi sông Hồng, sông Thương, trong thung lũng cao nguyên Mộc Châu…rực màu hoa cải vàng mơ đong đưa, la đà cùng đàn bướm trắng, làm bật mầm những giấc đông côi. Phố núi mờ sương, xóm quê nhen khói, cây lá trơ vơ, gió lùa ngõ vắng…là những nét đông khắc họa nơi thẳm sâu tâm hồn con người về những mùa đông miền nhiệt đới, cái giá lạnh chưa thành băng tuyết nhưng vừa đủ để con người trải lòng chia sẻ và luôn ghi nhớ nâng niu, trân trọng hơi ấm tình người.

 

               Những mùa đông bi tráng

　　　　Điểm qua những ca khúc: “Đêm đông”, “Xa rồi mùa đông”, “Trái tim mùa đông”, “Mùa đông không lạnh”, “Cô bé mùa đông”, “Nỗi nhớ mùa đông”, “Mùa đông yêu dấu”, “Mùa đông của anh”, “Người tình mùa đông”...được sáng tác, ca hát gần đây, mới thấy những người đang trẻ ngày càng yêu thích, khám phá mùa đông. Hình như mùa đông vẫn còn lưu trữ biết bao điều bí ẩn mà thiên nhiên, con người đã tin cậy gửi gắm. Không ít người Việt bây giờ dù đã thành đạt, giàu có, hay dù còn cơ hàn, lận đận nhưng vẫn thao thức về cái thời cơm tấm, ổ rơm, áo bông, bếp lửa…với biết mấy những ẩn ức vui, buồn, hờn, giận của mùa đông quá vãng. 

             Mùa đông nước Việt còn chứng kiến những sự kiện lịch sử tận cùng đau thương hoặc hào hùng tột đỉnh. Trong đó, riêng thập niên 1940, đã có 2 mùa đông không thể nào quên. Đó là mùa đông đói khát và chết chóc diễn ra suốt mùa đông 1944 đến mùa xuân 1945, mà sử sách trong nước và thế giới thường gọi là nạn đói 45. Nạn đói 45 đã cướp đi 2 triệu sinh mạng, chủ yếu là dân các tỉnh Nam Định, Thái Bình, Hà Nam, Ninh Bình, Hưng Yên…Trên quốc lộ 5, quốc lộ 10, tỉnh lộ 39, lũ lượt những đoàn người chỉ còn da bọc xương lê lết giữa hai bên vệ đường la liệt những xác chết tím tái, quắt queo, cạnh những hộp sọ, xương sườn, xương ống đã trơ ra trong gió bấc căm căm. Bài văn tế dài cả trăm câu của giáo sư Vũ Khiêu năm ấy cũng phần nào siêu thoát cho những âm hồn đói khát ngay khi “ Một cơn gió bụi vừa tan. Hai triệu sinh linh đã mất. Khí oan tối cả trời mây. Thây lạnh phơi đầy cỏ đất”. 

                Đó là mùa đông kháng chiến trong lòng thủ đô Hà Nội từ đêm 19 tháng 2 năm 1946 đến ngày 18 tháng 2 năm 1947. Chiến lũy mùa đông cùng với chiến sỹ áo trấn thủ, bom ba càng đã chiến đấu quả cảm, giành giật với quân Pháp từng bờ tường góc phố. Những trận chiến ác liệt diễn ra ngay trên đường phố Hàng Chiếu, Hàng Gạo, Hàng Lọng, Đồng Xuân, Bắc Bộ Phủ… Mãi mãi là những hình ảnh về một mùa đông phương Bắc bi tráng hào hùng trong lịch sử giữ nước của dân tộc.

　　　　“Từ thuở mang gươm đi mở nước”, ông cha ta đã mang về cho Tổ Quốc thêm đất đai, sông núi, biển trời và cũng mang về cho mùa đông phương Bắc thêm nắng vàng ấm áp phương Nam. Trải mấy trăm năm, cốt nhục hai phương trời đã hôn phối giao thoa, hòa cùng dòng chảy từ cội nguồn Lạc Việt. Nhưng cũng từ đó người Việt ở phương Nam mỗi đêm gió chướng vẫn canh cánh nỗi niềm “làm sao về được mùa đông”!

     

             

Ngô Quốc Túy

SÀI GÒN NĂM 2013- N.Q.T
(Cảm ơn TG đã gửi bài tới Quê Nhà)